Wszystkie programy ujeżdżeniowe, zaczynając od tych najbardziej podstawowych, a kończąc na poziomie Grand Prix, zawierają w sobie jazdę po kole lub wolcie. Wbrew pozorom wykonanie tego ćwiczenia poprawnie może okazać się bardziej skomplikowane, niż myślisz i wymaga odpowiedniego przygotowania zarówno od konia, jak i od jeźdźca. Warto jednak nad tym pracować, gdyż jest to bardzo dobre ćwiczenie na równowagę i zgięcie naszego wierzchowca. Opanowanie go do perfekcji pozwoli nam przejść do bardziej skomplikowanych figur, czy też zacząć np. pracę nad chodami bocznymi. W tym artykule podpowiemy Ci, na co zwrócić szczególną uwagę zaczynając pracę na kołach z Twoim koniem i co jest brane pod uwagę przy ocenie wykonania tego elementu.
Koło i wolta — na czym polega różnica?
Jedyna różnica między kołem a woltą to ich średnica i dlatego też bywają często ze sobą mylone. Woltą nazywamy koło o dziesięciometrowej lub mniejszej średnicy (zazwyczaj jest to dziesięć, osiem lub sześć metrów). Koła są zdecydowanie większe i mają średnicę do dwudziestu metrów. Obydwa elementy mają ten sam kształt, a ich wykonanie zaczynamy i kończymy w tym samym miejscu. Zarówno koło jak i wolta mogą być wykonywane w dowolnym chodzie. Im mniejsze koło, tym trudniej je wykonać poprawnie i tym większego zgięcia i elastyczności wymaga od konia. Dlatego pracę z naszym koniem powinniśmy zacząć na dużych kołach i stopniowo je zmniejszać, kiedy poczujemy, że jest on na to gotowy.
Pozycja jeźdźca i używanie pomocy podczas jazdy po kole.
Prawidłowo wyjechane koło lub wolta powinno być symetryczne i nie zmniejszać się ani zwiększać w miarę jego wykonania. Pamiętaj, że bez względu na średnicę ten element nie zawiera w sobie ani narożników, ani linii prostych (koń przez cały czas powinien pozostawać wygięty w kierunku jazdy). Aby poprawnie wykonać ten element, jeździec musi przybrać odpowiednią pozycję i używać pomocy z wyczuciem.
Pierwszym sygnałem dla konia do zgięcia i rozpoczęcia wykonania koła lub wolty powinna być zmiana pozycji jeźdźca w siodle. Jeśli rozpoczniemy nasze działania od wewnętrznej wodzy, możemy łatwo spowodować to, że koń nadmiernie „wpadnie” do środka i straci równowagę. Dlatego właśnie używanie wodzy jako pomocy w tym przypadku powinno być drugorzędne i powinniśmy z niej korzystać tylko jako wzmocnienia w sytuacji, kiedy koń nie reaguje jeszcze poprawnie na inne, bardziej subtelne pomoce.
Pozycja jeźdźca przy wykonaniu koła powinna być następująca:
- Wewnętrzna łydka pozostaje na popręgu, utrzymując impuls i zaangażowanie wewnętrznej tylnej nogi konia i dając mu sygnał do zgięcia
- Zewnętrzna łydka przesuwa się lekko za popręg, zapobiegając wypadaniu zadu na zewnątrz i również zachęcając konia do utrzymania tempa
- Ramiona lekko wygięte i skierowane w kierunku jazdy (powinny znajdować się w jednej linii z łopatkami konia)
- Obydwie wodze znajdują się na tej samej wysokości, nad kłębem konia
- Wewnętrzna wodza daje koniowi lekki sygnał do zgięcia
- Zewnętrzna wodza równoważy działanie wewnętrznej i zapobiega nadmiernemu wygięciu i wypadaniu konia łopatką na zewnątrz (działanie ograniczające)
- Wewnętrzne biodro i wewnętrzna kość kulszowa jeźdźca są trochę mocniej obciążone.
Częstymi błędami popełnianymi przy wykonaniu koła jest trzymanie ramion prosto lub wręcz kierowanie ich w przeciwny do jazdy kierunku. Utrudnia to koniowi odnalezienie równowagi i wykonanie elementu poprawnie, gdyż ciężar jeźdźca przenosi się wtedy na zewnątrz.
Aby ramiona przybrały odpowiednią pozycję, wyobraź sobie, jak byłyby one skierowane, gdybyś wchodził po spiralnych schodach. Należy też pamiętać, że wewnętrzne biodro i kość kulszowa mają być tylko trochę mocniej obciążone niż ich odpowiednicy po zewnętrznej stronie. W żadnym wypadku nie powinno to powodować przekrzywiania się w siodle, czy przechylania się jeźdźca do środka. Prawidłowe obciążenie biodra pomoże Ci utrzymać wewnętrzną łydkę stabilnie na popręgu i wzmocnić wygięcie konia na wysokości żeber.
Ustawienie konia na wolcie lub kole.
Kiedy wiesz już jak odpowiednio używać pomocy, powinieneś również wiedzieć jaki efekt powinny wywierać one na konia i kiedy możemy uznać, że ćwiczenie zostało wykonane prawidłowo.
Naturalną tendencją dla konia przy skręcie jest pochylanie się ciałem do środka w kierunku skrętu i jednoczesne odchylanie głowy i szyi na zewnątrz. Ciężar konia przenosi się wtedy na przód, co jak wiemy, nie jest pożądane. Dlatego właśnie to naszym zadaniem jest wypracowanie z koniem odpowiedniego wygięcia w kierunku, w którym się poruszamy i zaangażowanie zadu.
Chcąc zrozumieć, na czym polega idealne wygięcie, wyobraź sobie, że patrzysz na konia z góry. Przez ciało konia powinien przebiegać równy łuk zaczynający się na potylicy i biegnący przez szyję i kręgosłup aż do nasady ogona. Łuk ten jest tym ciaśniejszy, a wygięcie mocniejsze im mniejsze jest koło, na którym pracujemy.
Jeśli chcesz wykonać ćwiczenie prawidłowo, pomocne będzie ustawienie literek lub pachołków, dzięki którym będziesz mógł kontrolować symetryczność i kształt figury.
Kiedy koło lub wolta są wykonane poprawnie?
Istnieje kilka najważniejszych rzeczy, które brane są pod uwagę w konkursach ujeżdżenia przy ocenie jakości wykonania koła lub wolty:
- Wielkość koła lub wolty — figura powinna mieć dokładnie taką średnicę, jaka jest w programie. Dzięki temu sędzia wie, że jesteś w stanie kontrolować konia
- Poprawność rysunku — figura powinna być symetryczna, tzn. okrąg, a nie owal. Koło lub wolta powinny stykać się ze ścianą dokładnie w miejscu wyznaczonym literami
- Równowaga i impuls — bardzo ważne jest, aby przy wykonywaniu figury koń nie tracił rytmu i dążności do przodu (ani nie przyspieszał)
- Wygięcie — koń przez cały czas wygięty jest w kierunku ruchu jazdy. Ślady tylnych kopyt powinny pokrywać się ze śladami przednich. Wpadanie łopatką do środka lub wypadanie zadem na zewnątrz wpływa negatywnie na ocenę tego elementu
- Rozpoczęcie i zakończenie elementu w odpowiednim miejscu — najlepiej zacznij wykonywanie elementu dwa kroki za literą i skończ dwa kroki przed.
