Jak dobrać pierwszy osprzęt dla młodego konia?
Rozpoczęcie pracy pod siodłem z młodym koniem to bardzo ważny moment. Pierwsze doświadczenia młodego konia w dużej mierze determinują jego dalszy rozwój psychiczny i fizyczny oraz naszą z nim relację. Aby pierwsze miesiące pod siodłem były dla konia jak najmniej stresujące, bardzo ważny jest dobór odpowiedniego sprzętu, który będzie zarówno wygodny, jak i bezpieczny. W tym artykule podpowiemy Ci, jak dobrać siodło i ogłowie dla młodego konia, oraz jakiego innego sprzętu może on potrzebować, rozpoczynając pracę z jeźdźcem.
Osprzęt dla młodego konia – czym się różni?
Czasami możesz spotkać się z opinią, że nie warto inwestować w dobre siodło dla młodego konia, aż do momentu, kiedy rozpoczniemy z nim poważniejszą pracę. Nic bardziej mylnego. Grzbiet młodego konia jest bardzo wrażliwy, a płytki wzrostu znajdujące się w kręgosłupie zamykają się i kostnieją jako ostatnie (nawet ok. 6-7 roku życia). Należy też pamiętać, że nawet jeśli poprzedzimy zajeżdżanie odpowiednio długą pracą z ziemi, to jednak większość młodych koni zaczynając pracę z obciążeniem, potrzebuje czasu, aby wzmocnić jeszcze bardziej mięśnie grzbietu i nabrać równowagi. Pasujące, niekrępujące ruchów siodło zdecydowanie im w tym pomoże. Podobnie wygląda sprawa z ogłowiem, a w szczególności z wędzidłem. Niedopasowane (zbyt duże lub za małe), zbyt ostre lub źle leżące wędzidło zniechęci konia do pracy i może szybko sprawić, że koń nabierze złych nawyków nie tylko podczas jazdy, ale również przy kiełznaniu i obsłudze.
Pierwszy osprzęt, z którym zaczynamy pracę z naszym młodym koniem, rzadko kiedy okazuje się tym ostatecznym i możliwe, że po paru miesiącach konieczna będzie zmiana, jednak mimo wszystko warto zainwestować nasz czas (i pieniądze), aby dobrać go porządnie.
Pierwsze siodło dla młodego konia
Przy doborze pierwszego siodła warto skorzystać z pomocy profesjonalnego saddle fittera lub postarać się pogłębić naszą wiedzę na ten temat (np. za pomocą kursu online z saddle fittingu, takiemu jak ten). Jakie jednak są najważniejsze rzeczy, na które powinniśmy zwrócić uwagę? Należą do nich przede wszystkim:
- Odpowiednio szeroki kanał, który zapewni wystarczająco miejsca na kręgosłup, nie będzie uciskał mięśni po jego boku i pozwoli im na prawidłowy rozwój.
- Przedni łęk, który zapewni odpowiednią przestrzeń na kłąb zarówno na górze, jak i po jego bokach.
- Odpowiednio skątowany przedni łęk, aby łopatki mogły się swobodnie poruszać (szczególnie ważne u koni o obszernym ruchu).
- Rozmiar siodła. Pamiętaj, że siedzisko nie może być dłuższe niż obszar końskiego grzbietu, który jest w stanie dźwigać ciężar (z ang. saddle support area). Przyjmuje się, że siedzisko nie powinno wychodzić dalej niż ostatnie, nieruchome żebro konia.
Pamiętaj również, że siodło musi być wygodne nie tylko dla konia, ale i w równej mierze dla Ciebie. Jeździec w niedopasowanym siodle nie będzie siedział stabilnie i będzie miał problemy z poprawnym używaniem pomocy. Taka sytuacja nigdy nie jest pożądana, ale w szczególności podczas jazdy na młodym koniu, gdzie jeszcze łatwiej możemy zaburzyć jego równowagę, a pomoce muszą być używane w zdecydowany i jasny sposób.
Normalne jest, że przy regularnej pracy pod siodłem, młody koń będzie stopniowo nadbudowywał mięśnie grzbietu, a jego budowa ulegać będzie zmianie. Prawdopodobnie po pewnym czasie konieczne będzie, ponowne dopasowanie siodła. Dlatego warto rozważyć zakup siodła z wymiennymi łękami, takiego jak ten model, gdzie w łatwy sposób (bez pomocy rymarza i specjalistycznych narzędzi) możemy zmienić rozstaw łęku. Nie zaleca się, zaczynania pracy z dużo za dużym siodłem licząc na to, że po jakimś czasie młody koń do niego “dorośnie”. Takie rozwiązanie można porównać do kupowania dziecku zbyt dużych butów do biegania. Jeśli jednak chcemy lekko skorygować położenie siodła lub trochę wypełnić przestrzeń między siodłem a końskim grzbietem, to możemy to zrobić, umiejętnie używając podkładki, pianki lub żelu pod siodło.
Jakie ogłowie i wędzidło dla młodego konia?
Kolejnym krokiem jest dobranie odpowiedniego wędzidła i ogłowia dla naszego konia. Najlepiej zacząć od najzwyklejszych, najprostszych modeli, które będą jak najmniej inwazyjne dla konia i które najłatwiej będzie mu zaakceptować. Pamiętaj, że naturalnym odruchem młodego konia, jest na początku mocne żucie czy nawet gryzienie i wypychanie wędzidła. Reakcją niektórych koni jest również ocieranie pyska o bandy ujeżdżalni czy ściany boksu i próba pozbycia się wędzidła. Tym ważniejsze jest, aby wędzidło było jak najbezpieczniejsze i leżało odpowiednio. Najlepiej sprawdzą się wędzidła podwójnie łamane, z luźnymi pierścieniami i raczej trochę grubsze (ok. 16 mm.), w których działanie ręki jeźdźca rozkłada się równomiernie w pysku konia i które nie działają wyjątkowo mocno na żaden obszar (np. na podniebienie). Młode konie mogą mieć nieprzewidziane reakcje, takie jak płoszenie się, brykanie czy gwałtowne ruszanie do przodu. Nie chcemy, aby koń przy takim zachowaniu ukarał siebie zbyt mocno, “nadziewając się” na ostre wędzidło. Zupełnie niedopuszczalne jest używanie przy zajeżdżaniu młodego konia mocno działających kiełzn z czankami czy munsztuka – zostaw je na dużo wyższy poziom wyszkolenia. Niektóre młode konie, które mocno bawią się wędzidłem, mogą próbować przekładać przez nie język. Grubsze i dobrze leżące (niezbyt luźno) wędzidło powinno udaremnić takie próby.
Wiele osób próbuje zaczynać pracę z młodymi końmi na bardzo miękkich wędzidłach (gumowych, skórzanych itp.), w dobrej wierze, myśląc, że będzie to dla konia najlepsze rozwiązanie. Jednak działanie takiego wędzidła może być dla niedoświadczonego konia zbyt słabe i mało zrozumiałe, pomijając już nawet fakt, że koń może je szybko zniszczyć mocnym żuciem i gryzieniem. Jeśli chcemy używać tego typu kiełzna, to lepiej poczekać z tym, aż nasz koń będzie już nieco bardziej “sterowny” i będzie poprawnie reagował na dosiad i inne pomoce. W pierwszych etapach zajeżdżania najlepiej sprawdzą się proste ogłowia. Możesz spróbować nawet wersji bez nachrapnika i paska krzyżowego i dodawać je stopniowo w miarę potrzeb. Jeśli mimo dobrze dobranego wędzidła koń przez długi czas ucieka od kontaktu, macha głową i jest nerwowy podczas kiełznania, to warto zasięgnąć opinii dentysty. Wiele młodych koni boryka się z problemem tak zwanych “wilczych zębów”, które należy usunąć, jeśli sprawiają ból.
Jakiego dodatkowego sprzętu potrzebuje młody koń?
W początkowym etapie pracy z młodym koniem powinniśmy ograniczyć się do niezbędnego minimum, jeśli chodzi o sprzęt. Pamiętaj, aby nowe elementy dodawać stopniowo i pojedynczo. Tylko tak będziesz mógł zaobserwować, jak koń reaguje na daną rzecz i być pewnym, że ewentualna zmiana w zachowaniu wynika właśnie z tego. Jeśli istnieje taka potrzeba, możesz stosować dobrze dopasowany wytok (pasek szyjny wytoku jest szczególnie przydatny podczas jazdy na brykających koniach, możesz się go złapać, aby uniknąć pociągania za wodze) czy napierśnik. Zrezygnuj jednak z wypięć, gum czy mocno działających wodzy pomocniczych, które mogą ograniczyć chęć konia do ruchu naprzód. Jeśli musisz je wdrożyć, to poczekaj, aż koń nabierze równowagi oraz impulsu.
Używanie ochraniaczy czy kaloszków jest osobistym wyborem. Wskazaniem do ich użycia może jednak być tak zwane “ściganie się”, czyli uderzanie tylną nogą o przednią (zazwyczaj w okolicę piętki). Obserwuj swojego konia pod tym kątem, aby móc zareagować szybko i uniknąć urazów.
Pamiętaj, że wybór pierwszego sprzętu dla młodego konia będzie miał ogromny wpływ na jego komfort i co za tym idzie, na cały proces uczenia się, robienia postępów i wyrabiania pozytywnych nawyków. Nie lekceważ więc tego zadania i zabierz się za nie, zanim Twój koń zacznie pracę pod jeźdźcem.
